به گزارش ایسنا، جایزه نوبل شیمی 2015 به پاس خدمات «توماس لیندال» سوئدی از موسسه فرانسیس کریک و آزمایشگاه کلیر هال در انگلیس، «پل مولدریچ» آمریکایی از موسسه پزشکی هاوارد هیوز و دانشکده پزشکی دانشگاه دوک و «عزیز سانچار» ترکیه‌ای از دانشگاه کارولینای شمالی برای مکانیزم ترمیم دی‌ان‌ای اختصاص پیدا کرد.
به گفته کمیته نوبل، این جایزه به پاس تلاش سه شیمیدان برای ارائه دانش بنیادی در مورد چگونگی عملکرد یک سلول زنده و استفاده از آن برای توسعه درمان جدید برای سرطان به آن‌ها اختصاص یافته است.
آسیب دی‌ان‌ای همیشه رخ می‌دهد و دلیل این که ماده ژنتیکی انسان به شکل آشفته‌ای تجزیه نمی‌شود، این است که مجموعه‌ای از سیستم‌های مولکولی بطور دائمی به نظارت و ترمیم دی‌ان‌ای می‌پردازند.
جایزه نوبل شیمی 2015 به سه محقق پیشگامی ارائه شد که چگونگی عملکرد این سیستم‌های ترمیم‌کننده را در سطح دقیق مولکولی نقشه‌برداری کرده‌اند.
در اوایل دهه 1970، دانشمندان بر این باور بودند که دی‌ان‌ای یک مولکول بسیار ثابت است، اما توماس لیندال نشان داد که دی‌ان‌ای با سرعتی تجزیه می‌شود که باید رشد حیات را در زمین غیرممکن کرده باشد. این بینش به وی اجازه داد تا مکانیزم مولکولی «ترمیم برش پایه» را کشف کند که بطور مداوم واپاشی دی‌ان‌ای انسان را خنثی می‌کند.
عزیز سانکار به نقشه‌برداری از مکانیزم ترمیم برش نوکلئوتید پرداخت که سلول‌ها از آن برای ترمیم آسیب ناشی از پرتو فرابنفش به دی‌ان‌ای استفاده می‌کنندو افرادی که با نقص مادرزادی در این سیستم ترمیمی متولد می‌شوند، در صورت مواجهه با نور خورشید به سرطان پوست مبتلا خواهند شد. سلول‌ها همچنین از این مکانیزم برای اصلاح نقایص ناشی از مواد جهش‌زا و موارد دیگر استفاده می‌کنند.
پل مودریچ نشان داد که سلول‌ها چگونه به اصلاح نقایصی می‌پردازد که در زمان تکثیر دی‌ان‌ای طی تقسیم سلولی رخ می‌دهند. این مکانیزم موسوم به ترمیم عدم تطابق، بسامد نقص‌ها را طی تکثیر دی‌ان‌ای تا هزاران برابر کاهش می‌دهد. نقص مادرزادی در ترمیم عدم تطابق برای مثال باعث یک نوع ارثی سرطان روده بزرگ می‌شود.
- برندگان نوبل شیمی 2015
این جایزه سال گذشته به «اریک بتزویگ» از موسسه پزشکی هوارد هیوز آمریکا، «اشتفن هل» از موسسه ماکس پلانک در گوتینگن آلمان و «ویلیام مورنر» از دانشگاه استنفورد آمریکا برای ساخت میکروسکوپ فلورسنس فوق واضح اختصاص یافته بود.
- برندگان نوبل شیمی 2014
شیمی از اهمیت زیادی برای کار خود آلفرد نوبل، بنیانگذار این جایزه برخوردار بوده است. اختراعات وی و همچنین فرآیندهای صنعتی که انجام داده، بر اساس دانش شیمی بوده‌اند. این حوزه، دومین جایزه‌ای بود که نوبل در وصیتنامه خود ذکر کرد.
جایزه نوبل شیمی بطور سالانه توسط آکادمی سلطنتی علوم سوئد در استکهلم اهدا می‌شود. این جایزه یکی از پنج جوایز نوبل است که طبق وصیتنامه آلفرد نوبل به دستاوردهای چشمگیر در حوزه‌های پزشکی، فیزیک، شیمی، ادبیات و صلح اعطا می‌شود. نوبل اقتصاد در این وصیتنامه نبوده و توسط بانک مرکزی سوئد به این جوایز افزوده شده است. برندگان جوایز خود را طی مراسمی مقارن با سالگرد مرگ نوبل در روز 19 آذر در استکهلم دریافت می‌کنند.
- نخستین برنده نوبل شیمی
نخستین جایزه نوبل شیمی در سال ۱۹۰۱ میلادی به یاکوبوس هنریکوس وانت‌هوف، دانشمند هلندی برای کشف قوانین دینامیک شیمیایی و فشار اسمزی در محلول‌ها اعطا شد.
- پنج کشوری که بیشترین جایزه نوبل شیمی را بردند
بر اساس آمار، تا سال ۲۰۱۱، به ترتیب کشورهای آمریکا ۳۳٬۳درصد ، آلمان ۱۸٬۲درصد، بریتانیا ۱۳٬۸درصد، فرانسه ۴٬۴ درصد و ژاپن ۳٬۷ درصد، پنج کشور برتر از نظر دریافت بیشترین تعداد جوایز نوبل شیمی هستند. همچنین تاکنون ۴ زن موفق به دریافت نوبل شیمی شده‌اند.
- اعطای 106 جایزه نوبل شیمی تا کنون
بر اساس آمار، از سال 1901 تا 2014 تعداد 106 جایزه نوبل شیمی اعطا شده‌اند که از میان آن‌ها، 63 جایزه تنها به یک برنده، 23 جایزه به دو برنده و 19 جایزه به سه محقق اهدا شدند. همچنین تاکنون چهار زن توانسته‌اند این جایزه را از آن خود کنند.
مرز ظریفی بین علوم شیمی، فیزیک و پزشکی وجود دارد. برای مثال، ماری کوری، دانشمند مشهور فرانسوی یکبار در سال 1903 برای کار در زمینه فیزیک تابشی و یکبار دیگر در سال 1911 برای اکتشافاتش در زمینه شیمی تابشی موفق به دریافت جایزه نوبل شد.
در زمان جنگ جهانی اول (1918-1914) و جنگ جهانی دوم (1945-1939) میلادی شامل سال‌های 1916، 1917، 1919، 1924، 1933، 1940، 1941 و 1942 میلادی، جایزه نوبل اهدا نشد.
جوانترین و پیرترین برندگان جایزه نوبل شیمی
جوانترین برنده نوبل شیمی، فردریک ژولیوت بود که در سن 35 سالگی به همراه همسرش ایرنه ژولیوت کوری موفق به دریافت جایزه نوبل شیمی 1935 شدند. همچنین پیرترین برنده این جایزه، جان فن بود که هنگام دریافت جایزه 85 ساله بود.
میانگین سنی برندگان جایزه نوبل شیمی نیز 58 سال است.
گفتنی است، آدولف هیتلر دریافت جایزه نوبل شیمی را برای دو محقق آلمانی ممنوع اعلام کرد که این افراد شامل «ریچارد کان» برنده نوبل شیمی 1938 و «آدولف بوتانت» برنده نوبل شیمی 1939 بودند.
نظر شما